Nieuwe publicaties van het Louis Bolk Instituut

De systeembenadering als sleutel tot sociale en ecologische innovaties

Waarom integrale oplossingen werken in de praktijk

Het Louis Bolk Instituut streeft naar een veerkrachtig, gezond en eerlijk landbouw-, voedsel- en gezondheidssysteem. Dit doen we door het ontwikkelen van sociale en ecologische innovaties die werken in de praktijk. Een systeembenadering staat hierbij centraal. Maar wat betekent dat precies? Deze factsheet laat zien wat de systeembenadering inhoudt en welke hulpmiddelen hierbij houvast kunnen bieden.

Voedselwijs in het (v)so

Voedseleducatie helpt kinderen bij gezond opgroeien, maar voor leerlingen met speciale behoeften is lesmateriaal nog schaars. Het Louis Bolk Instituut heeft samen met diverse partners voedseleducatielessen aangepast en uitgetest voor leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs.

Dikke fractie op veenweidegrasland: veldeffecten

Met een vloer die mest en urine bij de bron scheidt, heeft een melkveehouder de mogelijkheid de mineralen efficiënter in te zetten. Bovendien reduceert bronscheiding de emissie van broeikasgas en in potentie ook van ammoniak uit de mest. Stikstof uit onbehandelde dikke fractie die van een scheidingsvloer geschoven wordt, werkt trager dan die uit drijfmest, die meer minerale stikstof bevat. Waardeer je de dikke fractie op met stro of maaisel, dan verhoogt dat de stikstofwerking. Bovendien is de fractie dan beter te verwerken op het land. Dan blijkt uit een tweejarige veldproef in Zegveld.

Drie jaar klei in veen: effecten bodemleven

Ruim drie jaar geleden is op een aantal percelen in de Krimpenerwaard een dun laagje klei gebracht, als mogelijke maatregel tegen CO₂-uitstoot. De eerste resultaten van deze proef worden later dit jaar verwacht. Dit artikel gaat over de effecten ervan op het bodemleven. Op de proefpercelen werden drie jaar later meer wormen geteld, maar niet meer bodemkruipende insecten.

Bedrijfsklimaatprestaties biologische melkvee- en akkerbouwbedrijven

Impact van maatregelen en kosten-baten analyse

Veel biologische ondernemers willen duurzamer werken, maar missen inzicht in hun klimaatprestatie en effectieve maatregelen. Bionext onderzoekt met tien bedrijven hoe CO₂-uitstoot en -opslag verbeterd kunnen worden en ontwikkelt een verdienmodel voor klimaatvriendelijke landbouw. Dit helpt boeren bij duurzame keuzes en inzicht in kosten en opbrengsten.

Kwalitatief onderzoek naar de koppeling tussen groene schoolpleinen en voedseleducatie op basisscholen

Het Louis Bolk Instituut heeft gekeken of het koppelen van het vergroenen van schoolpleinen van basisscholen en het geven van voedseleducatie haalbaar is en wenselijk. In dit rapport worden de bevindingen gedeeld. 

Gezond van grond tot mond

het voedselsysteem onder de loep

Het complexe voedselsysteem maakte dat de wetenschap zich is gaan richten op specifieke onderdelen. Hierdoor is veel vooruitgang geboekt, maar de keerzijde is dat onderlinge samenhang soms uit het oog verloren wordt. Wat zijn neveneffecten in andere delen van het systeem? 

Boerengezondheid in beeld

verkenning onderzoek boerengezondheid in Nederland

Het Louis Bolk Instituut heeft expertise op het gebied van landbouw én gezondheid. Maar zelden komen beide onderdelen in één onderzoek samen. Gezondheid en gezondheidsproblemen van boeren – zowel fysiek als mentaal – lijken onderbelicht. In dit verkennend onderzoek werd gekeken naar wat bekend is en waar kennishiaten zitten. 

Route van residuen

aanvoer, opname en excretie van gewasbeschermingsmiddelen op melkveebedrijven

Gewasbeschermingsmiddelen bestrijden plagen en ziekten, maar kunnen ook niet-doelorganismen zoals nuttige insecten, bodemorganismen en waterleven beïnvloeden. Sommige middelen breken langzaam af en blijven lang in het milieu aanwezig. Dit onderzoek brengt de stromen naar en op het melkveebedrijf in kaart.

Systeembenadering als sleutel tot innovatie

Waarom integrale oplossingen werken in de praktijk

Het Louis Bolk Instituut streeft naar een veerkrachtig, gezond en eerlijk landbouw-, voedsel- en gezondheidssysteem. Een systeembenadering staat in ons onderzoek centraal. Maar wat betekent dat precies en waarom is dat een belangrijk uitgangspunt voor innovaties? 

Klimaatkeren door diepmengen

Extra koolstofvastlegging en vochtlevering door het benutten van diepere bodemlagen

Door het verhogen van het organischestofgehalte in de bodem wordt koolstof vastgelegd ten gunste van klimaat en bodemkwaliteit. Maar veel maatregelen lopen aan tegen een natuurlijke bovengrens van organische stof in de toplaag. Diepmengen kan een oplossing zijn.

Introductie van pendelende regenwormen in grasland ter verbetering van waterregulatie

Klimaatverandering leidt tot een toename van zowel het aantal piekbuien als periodes van droogte. De inheemse regenwormensoort ‘pendelaar’, graaft diepe verticale gangen in de bodem, die de waterinfiltratiesnelheid en –capaciteit vergroten en daarnaast planten de kans bieden dieper te wortelen. Maar kunnen we pendelende regenwormen introduceren in graslanden waar de soort momenteel niet voorkomt? Dat is onderzocht in een veldexperiment op twee boerderijen.

Klei in veen

klei als bescherming tegen veenafbraak

Veenafbraak zorgt voor het vrijkomen van broeikasgassen. De vraag is of dit te voorkomen is door een kleine hoeveelheid klei in het veen te laten mengen. Met lab- en veldproeven wordt dit op diverse locaties onderzocht.

Tarwe voor biologische boer en bakker

Duitse rassen baktarwe presteren goed

Er zitten grote verschillen tussen tarwerassen als het gaat om bakkwaliteit. Voor biologische akkerbouwers is de keuze beperkt. Daarnaast stellen bakkers in de korte, ambachtelijke keten specifieke eisen. Welke tarwerassen passen hierbij? In een ‘Living Lab’ zoeken we naar het antwoord.

Verdienen met carbon farming

koolstofvastlegging in bodem, bomen en bouwmateriaal

Om klimaatverandering tegen te gaan worden maatregelen genomen om minder broeikasgassen uit te stoten. In de landbouw ligt er voor boeren een kans om koolstof vast te leggen. Kan dit een nieuw verdienmodel opleveren? Aan de hand van vijf pilots werd dit onderzocht. 

Effect van bemesting op lange termijn

de beste combinatie voor een duurzame landbouw

Kunstmest biedt direct beschikbare voedingsstoffen voor maximale gewasproductie. Organische meststof biedt ook organische stof voor bodemgezondheid. Het unieke veldexperiment ‘Mest als Kans’ van 20 jaar lang geeft een beeld van effecten van bemestingsstrategieën op langere termijn. Hieruit blijkt dat meststoffen met een organische stof- én een stikstofcomponent de hoogste opbrengsten leveren.

Enhancing school-based nutrition-education programmes for special needs education – insights from a qualitative study

Scholen besteden steeds meer aandacht aan gezonde en duurzame voeding, ook in het speciaal onderwijs. Om voedingseducatie effectiever te maken, is een visuele en actieve aanpak met een eenvoudige en vaste structuur essentieel. Aanpassingen moeten aansluiten bij de mogelijkheden van de leerlingen en praktisch toepasbaar zijn in het dagelijks leven.

Characterizing COPD phenotypes with a targeted signaling lipids metabolomics approach

Deze studie onderzocht COPD-classificaties via een metabolomics-aanpak, gericht op signaalvetten. Bij 49 COPD-patiënten werden 166 metabolieten geanalyseerd en gekoppeld aan klinische parameters. Specifieke metabolieten correleerden met COPD-stadia (GOLD), KNGF-profielen en SYS-subtypen. Oxylipiden bleken sterk verbonden met prognostische factoren. De resultaten suggereren dat 14-HDoHE/DHA een biomarker kan zijn voor COPD-verergering en wijzen op mogelijke therapeutische doelen.

Land use intensity differently influences soil communities across a range of arable fields and grasslands

Onderzoek op 87 boerderijen toont aan dat landgebruikintensiteit bodemgemeenschappen beïnvloedt, met schimmels als meest gevoelig. Irrigatie en bestrijdingsmiddelen beïnvloeden akkers, terwijl bemesting een grote rol speelt in graslanden. Opvallend is dat hogere intensiteit in akkers leidt tot een complexere bodemstructuur.

Soil biota response to raised water levels and reduced nutrient inputs in agricultural peat meadows

In Nederland leidt het droogleggen van veengronden voor landbouw tot CO₂-uitstoot, bodemdaling en biodiversiteitsverlies. Een zogenaamd mesocosm experiment met verschillende grondwaterniveaus en mesttoepassingen onderzocht de impact op bodemleven op veengrond. Hogere waterstanden bevorderden bacteriën en schimmels, terwijl lagere niveaus gunstiger waren voor wormen en nematoden. Hoge waterstanden in combinatie met veel mest verslechterden de bodemvoedselweb. Dit onderzoek onderstreept de invloed van waterbeheer op bodemgezondheid en ecosysteemfunctie.