Jaarverslag 2022

Zaaien voor de toekomst

Aandacht voor natuurinclusieve landbouw

Landbouw was een thema dat in 2022 lange tijd het nieuws domineerde. De hoogoplopende stikstofcrisis betekende naast spanning en polarisatie ook iets positiefs: serieuze aandacht voor de transitie naar een natuurinclusieve landbouw. Het Louis Bolk Instituut (LBI) werd daarbij als belangrijke kennispartner gezien en gewaardeerd, merkte directeur Ilse Geijzendorffer. “Het jaar 2022 kende veel hoogtepunten. Het Groenboerenplan, waarin we met een positief verhaal laten zien hoe het wél kan, was er zeker eentje van”, aldus Geijzendorffer. “We plukken nu op meerdere vlakken de vruchten van het werk in 2022.”

Lees het interview

Hoogtepunten 2022

Vanuit 4 afdelingen werken we met 42 onderzoekers aan circa 125 kleine en grote projecten. Dit zijn de projecten die tot de hoogtepunten van 2022 behoren:

Akkerbouw

Mengteelten voor de biologische landbouw

De teelt van eiwitgewassen staat momenteel erg in de belangstelling. Telers zoeken naar de juiste rassen en teeltwijze. Afnemers in de diervoeder- en levensmiddelensector zijn geïnteresseerd in de afname van lokaal geproduceerd eiwit als grondstof. Daarnaast is er groeiende interesse voor meer biodiverse en klimaatrobuuste teeltsystemen. Mengteelt past heel goed in deze trend.

Proeftuin Van Pallandtpolder: akkerbouwer en veehouder werken samen aan natuurinclusieve kringlooplandbouw

In de proeftuin Van Pallandtpolder gaan natuurinclusieve kringlooplandbouw van akkerbouw en melkveehouderij samen. Dit met uitruil van mest voor eiwitrijk voer als basis, gericht op bodemkwaliteit, koolstofopslag en biodiversiteit. Doel van de samenwerking is gezamenlijk een nieuwe vorm van landbouw te ontwikkelen die bijdraagt aan een duurzamere toekomst voor de agrarische sector.

Nieuw perspectief voor lupine: winterteelt

Lupine verovert langzaam een plek in de transitie naar meer plantaardig eiwit in de voeding. De laatste jaren is er in het buitenland veel veredeld en is de rassenkeuze van zoete lupinerassen toegenomen. In het seizoen 2021-2022 zijn de eerste praktijkproeven gestart met winterlupine op Nederlandse bodem.

Voeding en Gezondheid

Werken aan een betere sociale basisinfrastructuur

Een goede sociale basisinfrastructuur in een wijk draagt bij aan gezondheid, welzijn en veerkracht van bewoners. Maar hoe krijg je goed zicht op de huidige voorzieningen, ontmoetingsplekken, netwerken in de directe leefomgeving van mensen? Hoe constateer je of deze op orde zijn en dat bewoners er voldoende gebruik van maken? Hoe bepaal je de prioriteiten om deze te verbeteren en wat is de rol van wijkbewoners?

Voedseleducatie in het voortgezet onderwijs: hoe effectief is dit?

Voor jongeren bestaan er diverse lesprogramma’s die erop gericht zijn om ze kennis te laten maken met gezonde, veilige en duurzame voeding. Het is namelijk bewezen dat ervaring met gezonde voeding effect heeft op voedselkeuzes op latere leeftijd. Belangrijk is dan om te onderzoeken of deze voedseleducatieprogramma’s effect hebben: zijn jongeren die zo’n programma hebben gevolgd inderdaad beter in staat een gezonde, duurzame en veilige voedselkeuze te maken ten opzichte van jongeren die dat programma niet hebben gevolgd?

Onderzoeksagenda voor Integrative Medicine

Het Louis Bolk Instituut heeft samen met het Consortium Integrale Zorg en Gezondheid (CIZG) een onderzoeksagenda voor Integrative Medicine opgesteld. Maar wat is Integrative Medicine eigenlijk, waarom moet er onderzoek naar gedaan worden en waarom is deze gezondheidsvisie belangrijk voor het betaalbaar houden van de zorg in Nederland?

Veehouderij

Boeren voor Natuur Gelderland: transitie naar natuurinclusieve landbouw

De grote uitdagingen in het kader van klimaat, water en biodiversiteit nopen agrarische ondernemers te zoeken naar toekomstbestendige vormen van landbouw. Hoe richt je een landbouwbedrijf zodanig in dat het bijdraagt aan natuurwaarde, terwijl het daarnaast ook nog een goed verdienmodel heeft? En hoe sluit je kringlopen terwijl er wel agrarische producten worden afgevoerd? Boeren voor Natuur, opgenomen in de catalogus groen-blauwe regelingen, is een donkergroene vorm van kringlooplandbouw waarin landbouw en natuur met elkaar verweven en in balans zijn.

Consequenties van residuen gewasbeschermingsmiddelen op de biodiversiteit

Sinds de tweede wereldoorlog worden gewasbeschermingsmiddelen regelmatig gebruikt bij de teelt van gewassen, onder andere om vraat door insecten of aantasting door schimmels te voorkomen. Dit gebruik heeft een keerzijde, want een deel van de gebruikte middelen komt in de geoogste producten en daarmee ook in de (dier)voeding en vervolgens in het milieu terecht. Wat zijn hiervan de consequenties voor de biodiversiteit?

Kritische prestatie indicatoren (KPI’s) voor de kringlooplandbouw

De landbouw staat voor grote maatschappelijke vraagstukken om problemen met stikstof, verlies aan biodiversiteit, watertekorten, klimaatverandering en dierenwelzijn het hoofd te bieden. Heldere doelstellingen kunnen helpen om deze opgaven integraal aan te pakken. Maar hoe zorg je voor meetbare doelen waarop de boer beloond kan worden?

Bodem

Effectieve strategieën om koolstof vast te leggen

Klimaatverandering heeft negatieve en zelfs desastreuze gevolgen voor onze leefomgeving: bijvoorbeeld droogte, afgewisseld met periodes van hevige regenval, waardoor instabiele teeltomstandigheden ontstaan en onze voedselzekerheid in gevaar komt. Om de effecten van klimaatverandering te verminderen zijn internationale afspraken gemaakt om vanaf 2050 klimaatneutraal te werken.

De potentie van koolstofvastlegging in de landbouw: nationale en provinciale oplossingsrichtingen

Vanuit het onderzoekstraject Slim Landgebruik is een uitgebreide reeks agrarische maatregelen geanalyseerd die koolstof kunnen vastleggen in de bodem om klimaatverandering tegen te gaan. De landbouwsector heeft zich namelijk gecommitteerd aan het vastleggen van 0,5 megaton CO2-equivalenten per jaar in de organische stof van minerale landbouwbodems vanaf 2030. Maar dan blijft een beleidsmatige vraag staan: wat zijn de effecten van de toepassing van die maatregelen op landelijk, regionaal en provinciaal niveau? 

Klei in veen; bodemmaatregelen tegen broeikasgasemissie in het veenweidegebied

2,5% van de totale Nederlandse broeikasgasemissie is afkomstig van veenafbraak1. Samen met onderzoekspartners onderzoekt het Louis Bolk Instituut of bodemmaatregelen kunnen worden toegepast om de emissie te beperken. Een van deze mogelijke maatregelen is het verrijken van het veen met klei. Dit door het aanbrengen van een kleine hoeveelheid klei die in de bodem mengt en door het binden met de veengrond mogelijk de afbraak kan reduceren.

Hoogtepunten KOP-projecten

Interne kennisinnovatie

Ieder jaar ontwikkelen wij Kennis en Ontwikkeling Projecten (KOP). Met een KOP-project investeren wij in onze kennisinnovatie op onderzoeksonderwerpen of -methodologieën. Het is voor ons instituut en onze onderzoekers een belangrijke mogelijkheid om creatieve innovatieve ideeën te kunnen verkennen, strategische kennisvragen te stellen, expertisegebieden te verbreden of juist te verdiepen. Projectvoorstellen worden ingediend door onze onderzoekers aan de hand van enkele criteria, waaraan iedere onderzoeker mag meedoen. De uitkomst is een divers geheel aan onderzoekvragen en nieuwe kennis, geheel passend bij onze werkwijze waar praktijkgerichte oplossingen, een integrale aanpak en onze systeemblik centraal staan.

KOP projecten 2022

Hoogtepunten bereik

73 nieuwe publicaties in LBI-database
3.882 downloads van LBI publicaties
21.409 externe bezoekers aan louisbolk.nl
52.762 gelezen webpagina’s op louisbolk.nl
349.570 berichtweergaven op LinkedIn
16.826 clicks, likes, shares en comments op Linkedin
58.938 berichtweergaven op Twitter

Van de Raad van Toezicht

Je herkomst is de bron voor je toekomst

De twee termijnen die Willem Lageweg in een toezichthoudende rol diende, zitten er deze zomer op. Vanaf zijn start in 2016 was het voor Lageweg vooral genieten van de stimulerende samenwerking met ‘het Bolk’. Daarbij hielp zijn uitgebreide ervaring in bestuurlijke en toezichthoudende rollen hem alert te blijven op de belangrijkste balansoefening die goed toezicht vereist: die tussen betrokkenheid op en afstand tot het bestuur. ‘Je moet als RvT niet óók bestuurdertje willen spelen.’

Lees het interview

Louis Bolk op social media

LinkedIn
Twitter
Youtube