Bodem en water

De bodem is de basis van een duurzame landbouw. Waar velen echter niet direct aan denken is dat de bodem ook van belang is voor ons watersysteem. De bodem kan water absorberen als een spons in natte tijden en kan water leveren tijdens droogte. Daarnaast wordt water in de bodem gefilterd waardoor het ook een bijdrage levert aan de kwaliteit van het water. De bodem is dus een belangrijke spil in het Nederlandse waterbeheer. Klimaatverandering, met meer extreme weersomstandigheden, zal deze functie van de bodem alleen maar belangrijker maken.

Bodembeheer

Om de waterbufferfunctie van de bodem optimaal te kunnen gebruiken is een goed bodembeheer nodig. Hierin spelen bodemstructuur, het bedekt houden van de bodem, organische stof en het voorkomen van storende lagen een rol. Alles hangt samen. Een late oogst onder natte omstandigheden kan zorgen voor een storende laag in het perceel, waardoor de waterhuishouding verslechtert. De teelt van diepwortelende gewassen als granen en vlinderbloemigen kunnen de waterinfiltratie in de bodem juist verbeteren. Van belang is goed naar de bodem te kijken. Het maken van een profielkuil kan vaak al veel zeggen over hoe het bodembeheer kan worden verbeterd. In veel projecten werkt het Louis Bolk Instituut samen met boeren om op deze manier hun inzicht in de bodem te verbeteren.

Water vasthouden en gebruiken

Water vasthouden in de winter, om het te kunnen gebruiken in de zomer, is een belangrijke functie van de bodem. Om bij regenval veel water op te kunnen nemen zijn zowel een hoog organisch stofgehalte als een goede bodemstructuur van belang. Water kan dan infiltreren in diepere bodemlagen zonder dat plasvorming optreed. Door water lokaal vast te houden is minder aanvoer van water nodig in droge perioden wanneer beregening gewenst is. Het Louis Bolk Instituut werkt samen met boeren, waterschappen en overheden om de waterhuishouding in landbouwpercelen te verbeteren.

Ook watergebruik moet efficiënter om de landbouw klimaatadaptief te maken. Verschillende nieuwe technieken voor beregening, wateropslag en irrigatie kunnen hieraan bijdragen. Van belang is te onderzoeken hoe deze technieken ook andere functies van de bodem beïnvloedden. Zo heeft haspelberegening een andere impact op de bodemstructuur dan druppelirrigatie. Samen met waterbedrijven, boeren en overheden onderzoeken wij nieuwe technieken voor watergebruik en kijken we hoe deze kunnen bijdragen aan een duurzaam en klimaatadaptief systeem.

Waterkwaliteit

De bodem bepaalt voor een groot deel de kwaliteit van het water wat in aangrenzende watergangen terecht komt. Bij een goede waterinfiltratie blijven overtollige voedingstoffen en chemische middelen in de bodem achter, waardoor schoon water de watergangen bereikt. Dit is van belang voor de biodiversiteit in sloten, meren en rivieren, maar ook voor de kwaliteit van ons drinkwater. Naast goed bodembeheer stimuleren we hiervoor ook het gebruik van bufferzones met kruidenrijke vegetatie langs watergangen, om zo drift en afspoeling te reduceren en biodiversiteit een plek te bieden in het boerenlandschap. We onderzoeken hoe deze bufferzones en de aangrenzende sloot het best beheerd kan worden om voordeel te leveren voor boer, water en biodiversiteit.

Mest en Bokashi

Speerpunten van de projecten naar organische meststoffen is het zoeken naar de juiste bemesting per type gewas, teelt en grondsoort in relatie tot bodemkwaliteit en opbrengst. Daarnaast wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheden en effecten van relatief nieuwe organische meststoffen als bokashi. Maar wat maakt bokashi nu tot goede bokashi? Hoe gaat deze fermentatie te werk, wat zijn de factoren die bijdragen aan een geslaagde bokashi en bovenal wat is het effect van bokashi op de bodemkwaliteit.

Druppelirrigatie

Het Louis Bolk Instituut werkt in samenwerking met Acacia Water aan onderzoek naar verschillende beregeningsmethodes (o.a. klassiek beregenen via de haspel, bovengrondse druppelirrigatie, ondergrondse druppelirrigatie, irrigatie via drainagebuizen en geen beregening (controle)). Hierbij ligt de focus met name op waterverbruik en gewasopbrengst. Ook wordt er gekeken naar bodemkwaliteit en gewaskwaliteit.