De buurtbewoner als reporter
Stadsreporters zijn - veelal oudere - buurtbewoners die als vrijwilliger films maken om de saamhorigheid en verbinding in de wijk te versterken. Zij worden getraind door professionele filmmakers in filmen, interviewen en monteren. Dan gaan ze de wijk in om filmreportages te maken over plekken, mensen of acties in de wijk die een voorbeeld zijn voor de stad. Het doel van Stadsreporters is dat zo’n interventie bijdraagt aan actieve deelname van ouderen in de wijk, daarmee eenzaamheid voorkomt of vermindert en saamhorigheid versterkt.
In dit onderzoek van het Louis Bolk Instituut is de relatie tussen Stadsreporters en Positieve Gezondheid en Leefomgeving onderzocht. Hierbij is gebruik gemaakt van wetenschappelijke literatuur (met name over eenzaamheid) en ervaringen met het Bolk-model Positieve Gezondheid en Leefomgeving. Daarnaast hebben we kwalitatief onderzoek uitgevoerd: in acht interviews zijn verschillende beleidsmakers en professionals die bekend zijn met de Stadsreporters bevraagd. Het onderzoek is gefinancierd door een kennisvoucher Positieve Gezondheid van ZonMw en heeft gelopen van maart tot oktober 2023.
Wat werkt tegen eenzaamheid?
Stadsreporters is een methodiek met veel werkzame elementen om eenzaamheid te verminderen, zowel op individueel niveau als op het niveau van de gemeenschap, de buurt of de leefomgeving. De Stadsreporters krijgen gezamenlijk training en gaan samen op pad. Hierdoor worden zij een steeds hechtere groep. Ze ontwikkelen technische vaardigheden die ze ook elders in hun leven kunnen gebruiken. Om aantrekkelijke reportages te maken, worden ze uitgedaagd om echt contact te maken met de buurtbewoners. In de films laten ze interessante dingen uit de wijk zien en gaan ze in op verschillende vraagstukken. Het is zeer aannemelijk dat je als stadsreporter hierdoor effect ervaart op meer of alle aspecten van je positieve gezondheid; je bent op pad (fysiek), leert andere mensen kennen en bent onderdeel van een groep (mentaal), bent nuttig en zinvol bezig (zingeving), komt in aanraking met allerlei verschillende mensen uit de buurt (sociaal), leert nieuwe vaardigheden (dagelijks functioneren), voelt je onderdeel van je buurt en legt allerlei verbindingen (kwaliteit van leven). Daarnaast kan de interventie bijdragen aan het voorkomen van eenzaamheid. Bovendien bouw je meer kennis op over de wijk, waardoor het voor bewoners gemakkelijker wordt om activiteiten in de wijk te bezoeken. Ook andere partijen, als vrijwilligers, wijkverbinders en beleidsmedewerkers in de wijk ervaren meerwaarde van de Stadsreporters, omdat zij mensen in beeld brengen die vaak lastig te vangen zijn. Stadsreporters zijn bovendien een diverse groep en ze dragen bij aan het zichtbaar maken van diversiteit aan mensen en mooie initiatieven in de wijk, zoals bijvoorbeeld wat vrijwilligers en verschillende partijen doen in de wijk. Doordat ze echt een onderdeel uitmaken van de wijk, hebben ze ook voelsprieten voor wat er op andere vlakken speelt en zo creëren ze ook een eigen gemeenschap van betrokken buurtbewoners en professionals.
Hoewel er veel positieve aspecten gerapporteerd zijn van Stadsreporters blijkt het wel een uitdaging om de interventie op te schalen, omdat de inzet nu erg afhankelijk is van een aantal trekkers. Uitbreiding vraagt om een structurele brede inzet en een structurele, duurzame financiering. Toch liggen er ook mooie kansen voor samenwerking met onder andere lokale journalisten, medewerkers van bibliotheken, beleidsorganisaties en hogescholen. Beleidsmedewerkers van gemeenten en wijkbesturen kunnen hun voordeel doen met de inzichten uit dit onderzoek. Het onderzoek is hier te vinden.