Gezonde en duurzame voeding stimuleren in de zorg

Gezonder eten draagt bij aan het beperken en voorkomen van voedingsgerelateerde ziekten, waardoor de kwaliteit van leven verbetert en de kosten van de gezondheidszorg dalen. Een duurzamer voedingspatroon draagt onder andere bij aan de klimaatdoelstellingen. Een eetpatroon rijk aan verse, onbewerkte en grotendeels plantaardige producten zoals veel groenten en fruit past bij uitstek in een gezond en duurzaam voedselpatroon. Veel mensen willen gezonder er duurzamer eten, maar het is een uitdaging om dit daadwerkelijk toe te passen.
 

In 'gesloten settings', plekken waar mensen eten gecaterd krijgen, kunnen mensen geholpen worden bij een gezonde en duurzame voedingskeuze. In deze settings is er geen volledige keuzevrijheid mogelijk in wat je eet, zoals in een verzorgingshuis of ziekenhuis. Mensen in zorginstellingen hebben ook extra baat hebben bij gezonde voeding.

Het team Voeding en Gezondheid van het Louis Bolk Instituut zet in op het duurzaam verhogen van gezonde en duurzame voeding in zorginstellingen. Daarbij houden we rekening met zowel het zorgpersoneel als de cliënten door een methode te kiezen die wetenschappelijk onderbouwd is maar ook bij de situatie past. We werken rechtstreeks samen met de mensen op de werkvloer en evalueren de tevredenheid over de implementatie bij het personeel en de tevredenheid over het nieuwe aanbod, consumptie en impact op bijvoorbeeld gezondheidsuitkomsten bij de cliënten.

Dit doen we in de PPS (publiek-private samenwerking) ‘Implementatie van voedingsinterventies in intramurale zorginstellingen en Horeca (TU18012)’, medegefinancierd door de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. De centrale vraag in deze PPS is hoe mensen geholpen kunnen worden om duurzamer en gezonder te eten. Dit is een vervolg van het PPS-project 'Meer groente en fruit in de zorg'.

In deze PPS voeren we vanuit het Louis Bolk Instituut verschillende casussen uit. Hieronder lichten we er drie toe. 

Gezonder eten in het ziekenhuis voor een goed herstel

Gezond eten is belangrijk voor een vlot herstel. Toch krijgt voeding in veel ziekenhuizen niet de aandacht die het verdient voor een goed herstel na een operatie of ziekte bij patiënten. Het ziekenhuis biedt een unieke gelegenheid om bij patiënten een permanente verandering in hun voedingspatroon te bereiken. Een ziekte of operatie kan als 'life changing moment' fungeren, wat vaak aangrijpingspunten geeft voor patiënten om blijvend gezonder te gaan eten. Daarnaast zijn patiënten eerder geneigd gezonder te gaan eten als hun arts het belang daarvan benadrukt, omdat ze een arts vaak de meest betrouwbare bron vinden als het over gezonde voeding gaat. Het zorgpersoneel kan dus een cruciale rol spelen in het aanpassen van het eetpatroon van patiënten.

In deze casus, die we samen met Albron, Dutch Cuisine en Koppert Cress uitvoeren, willen we het herstel van patiënten in het IJsselland Ziekenhuis bevorderen door een hogere groente-, fruit- en eiwitconsumptie te stimuleren bij patiënten die daar verblijven. We gaan eerst het zorgpersoneel in het ziekenhuis enthousiasmeren en begeleiden om patiënten een gezonde voedingskeuze te laten maken en hen vervolgens helpen om meer groente, fruit en eiwitrijke producten in het aanbod voor de patiënten te verwerken. Met deze casus willen we laten zien hoe patiënten in een ziekenhuis via het zorgpersoneel en het voedingsaanbod begeleid kunnen worden naar een gezonder voedingspatroon dat hun herstel bevordert.

Gezonder eten in een GGZ-instelling

Mensen binnen intramurale zorginstellingen zoals de GGZ, lopen mogelijk een hoger risico op nadelige gezondheidseffecten als hart- en vaatziekten en type 2 diabetes vanwege hun leefstijl en medicatie. Inzetten op gezonde voeding bij een GGZ-instelling is dan ook relevant. Het doel van deze casus is inzicht te verkrijgen in de invloed van veranderingen in voedingsaanbod en het enthousiasmeren/trainen van het zorg- en maaltijdpersoneel op de cliënten die hun voeding aangeboden krijgen en het personeel dat daar werkt. Deze casus resulteert in nieuwe inzichten over de toepasbaarheid en effecten van het stimuleren van gezonde voeding binnen de GGZ, zowel bij zorgpersoneel als bij cliënten.

Minder ondervoeding in zorgcentra Pennemes en het Mennistenerf

Ondervoeding is een groot probleem bij ouderen in woonzorgcentra. Veel ouderen krijgen niet genoeg eiwit, vezels en groente en fruit binnen. De woonzorgcentra Pennemes en het Mennistenerf willen een nieuwe gezonde en duurzame voedselvisie ontwikkelen. De bewoners zijn ouderen die niet meer thuis kunnen wonen. De meeste bewoners zijn beperkt in hun mobiliteit, waardoor hun voedselomgeving volledig wordt bepaald door het woonzorgcentrum waar ze verblijven. In deze casus willen we een gezond voedingspatroon bij de bewoners van de twee woonzorgcentra te bevorderen door hun sociale en fysieke voedselomgeving aan te passen: het verhogen van het draagvlak voor gezonde voeding bij het maaltijdaanbiedend personeel en het introduceren van meer groente, fruit, eiwitrijke en vezelrijke producten op verschillende maaltijdmomenten en locaties. We willen dit proces monitoren en het effect van deze nieuwe voedselvisie op het personeel en de bewoners in kaart brengen.

Resultaten uit dit project

Het eindrapport van dit project, waarin de resultaten van deze casussen en andere casussen binnen de PPS zijn beschreven, is te vinden in het rapport Gezonde voeding in de zorg & horeca. Daarnaast  is een wetenschappelijk artikel gepubliceerd over de rol van de medewerkers in de transitie naar een gezond en duurzaam voedselaanbod.

Relevante leaflets uit eerdere projecten

Het Louis Bolk Instituut heeft in 2019 het project 'Oplossingen op maat voor meer groente en fruit in de zorg' afgerond, waaruit diverse leaflets zijn voortgekomen met resultaten en ervaringen. Deze kunt u hieronder downloaden