Kruidenrijk grasland: werken aan een balans tussen biodiversiteit en productie

Foto: © Rob Geerts

Integraal onderzoek naar verschillende typen kruidenrijk grasland

Er zijn verschillende vormen van kruidenrijk grasland. Een belangrijk onderscheid is productief of extensief. Waar boeren, beleidmakers en ketenpartijen in de melkveehouderij naar zoeken, is wat de meerwaarde van deze twee graslandtypen is ten opzichte van blijvend grasland (regulier grasland, met vooral Engels raaigras) voor productie, bodem en biodiversiteit. Deze vraag is integraal onderzocht op melkveebedrijven op zandgrond in de Achterhoek.

Minder mest, evenveel opbrengst

Alle graslandtypen dragen bij aan opbrengst en voederwaarde. Productief kruidenrijk grasland maakt gebruik van natuurlijke stikstofbinding door vlinderbloemigen, waaronder klavers. Daardoor kan het met minder mest toe dan blijvend grasland en toch een vergelijkbare productie leveren. Ook in een droog jaar blijft de productie stabiel op productief kruidenrijk grasland. Extensief kruidenrijk grasland biedt structuur in ruwvoer, wat belangrijk is voor de vertering.

Bodemkwaliteit en bodemleven gelijkwaardig

De drie graslandtypen blijken niet veel in bodemkwaliteit en bodemleven te verschillen: deze waren over het algemeen goed. Het aantal jaren sinds de laatste bodembewerking heeft wel invloed: hoe langer de bodem met rust gelaten is, hoe beter het bodemleven zich kan ontwikkelen.

Extensief kruidenrijk grasland onmisbaar voor biodiversiteit

De diversiteit van plantensoorten is hoger in productief kruidenrijk grasland dan in blijvend grasland, maar de productief kruidenrijke graslanden lijken onderling veel op elkaar. Extensief kruidenrijk grasland heeft de meeste plantensoorten en de meeste unieke soorten.
Als het over de fauna gaat, dan is de diversiteit van insecten en vogels het grootst in extensief kruidenrijk grasland, daarna in productief en dan blijvend grasland. De lage intensiteit van landgebruik in extensief kruidenrijk grasland maakt het mogelijk dat veel insecten er hun volledige levenscyclus kunnen voltooien en zorgt voor voldoende rust voor vogels om hun nesten uit te broeden.

Belang van kruidenrijk grasland

Het behoud van extensief kruidenrijk grasland is dus cruciaal voor biodiversiteit in ons landelijk gebied, vanwege de unieke soorten die alleen hier worden aangetroffen.
De bijdrage van productief kruidenrijk grasland aan verschillende maatschappelijke doelen is veelbelovend, en kan nog verbeteren door het beheer aan te passen en zaadmengsels te diversifiëren. Dergelijk grasland is een goed alternatief voor blijvend grasland (dominantie Engels raaigras), maar niet voor extensief kruidenrijk grasland.

Vervolgonderzoek wenselijk

Het is van belang om te onderzoeken hoe het aandeel kruiden in productief kruidenrijk grasland langer behouden kan worden. Daarnaast vond dit onderzoek plaats op zandgrond, maar voor verduurzaming van de gehele melkveehouderij is uitbreiding van het onderzoek op veen- en kleigrond wenselijk.